Quy trình và ứng dụng của kỹ thuật sinh thiết tức thì

Thứ năm - 26/12/2024 20:47

Hiện nay, ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới, và tỷ lệ mắc mới bệnh này không ngừng gia tăng. Theo cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã công bố năm 2022, số ca mắc mới ung thư khoảng 20 triệu và khoảng 9,7 triệu ca tử vong. Sinh thiết tức thì là một kỹ thuật xét nghiệm hỗ trợ hiệu quả để chẩn đoán và điều trị ung thư.

Sinh thiết tức thì là gì?
Sinh thiết tức thì hay thường được gọi là kỹ thuật sinh thiết lạnh. Đây là phương pháp xét nghiệm mô bệnh học nhanh ngay trong quá trình phẫu thuật. Để thực hiện kỹ thuật này, bác sỹ giải phẫu bệnh sẽ nhân bệnh phẩm của bệnh nhân từ phòng mổ, sữ dụng máy cắt lạnh để cố định, cắt mỏng, nhuộm tiêu bản và phân tích dưới kính hiển vi. Trường hợp thường gặp nhất là đánh giá khối u lành tính hay ác tính. Quá trình thực hiện sinh thiết tức thì trong khoảng 20-30 phút, và thông tin sẽ được thông báo cho phẫu thuật viên. Kỹ thuật này có tỷ lệ chính xác cao, nhanh chóng đưa đến thông tin cho phẫu thuật viên và đưa ra phương án tối ưu trong cuộc mổ.
Quy trình thực hiện
Sinh thiết tức thì bằng máy sinh thiết lạnh theo nguyên lý làm lạnh khiến cho nước trong mô đông đá tạo thành khung bảo vệ mẫu mô bên trong. Khi đó mô sẽ cứng hơn và dễ dàng cắt mỏng. Máy sinh thiết lạnh là một máy cắt lát vi thể nằm bên trong một buồng kín, có nhiệt độ rất thấp (có thể -40 đến -50°C). Sau khi mẫu mô được đông cứng sẽ được cắt thành lát mỏng (5-10µm).

Bước 1: Nhận bệnh phẩm.

Bác sĩ giải phẫu bệnh nhận bệnh phẩm tươi được lấy từ các nguồn: bấm nội soi, chọc sinh thiết kim, mảnh sinh thiết trong mổ là thường gặp nhất.

Bước 2: Cố định bệnh phẩm.

Bệnh phẩm sau khi được tiếp nhận sẽ được gắn lên giá đỡ bằng gel cố định làm lạnh nhanh. Sau đó đưa giá đỡ bệnh phẩm có bệnh phẩm vào buồng lạnh tức thì để làm đông cứng nhanh bệnh phẩm. Đa số các mô sẽ được làm lạnh từ -20 đến -30°C, một số mô chất béo hoặc giàu lipid đông đến -40 đến -50°C .Tiếp đến gắn giá đỡ bệnh phẩm đã đông cứng vào vị trí cắt.

Bước 3: Cắt tiêu bản.

Kỹ thuật viên cắt bệnh phẩm thành các lát cắt ở mức 5 đến 10 micromet rồi phủ lên lam kính.

Bước 4: Nhuộm tiêu bản.

Kỹ thuật viên thường nhuộm tiêu bản theo phương pháp nhuộm HE (Hematoxylin & Eosin). Ngoài ra có thể nhuộm tiêu bản theo một vài phương pháp đặc biệt khác.

Bước 5: Đọc tiêu bản.

Kỹ thuật viên sau khi gắn lamen lên lam kính thì chuyển lam kính cho bác sĩ giải phẫu bệnh để đọc. Trong trường hợp sinh thiết tức thì trong mổ, bác sĩ giải phẫu bệnh ngay lập tức thông báo kết quả cho bác sĩ phẫu thuật để có hướng xử lý phù hợp tiếp theo đối với bệnh nhân.

Bước 6: Xử lý bệnh phẩm còn lại.

Mẫu bệnh phẩm còn lại sẽ được tiếp tục xử lý và đánh giá bằng phương pháp cắt nhuộm thường quy.

Cắt và dán mảnh mô cắt lạnh. (Quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh-Tế bào học, Bộ y tế). — Cắt và dán mảnh mô cắt lạnh.
(Quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh-Tế bào học, Bộ y tế).

Ứng dụng của sinh thiết tức thì

Chẩn đoán nhanh bản chất của khối u: Khi xác định được khối lành tính hay ác tính, phẫu thuật viên sẽ đưa ra phương án xử lý tiếp theo phù hợp, đem lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân.
Kiểm tra rìa diện cắt: Đối với khối u ác tính hay ung thư, rìa diện cắt là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Kỹ thuật này cho phép đánh giá ngay rìa diện cắt còn tế bào u hay không.
Đánh giá sự đầy đủ của mẫu sinh thiết: Trong trường hợp này sinh thiết tức thì đưa ra đánh giá về mẫu mô đã sinh thiết, nhất là những vị trí khó, nguy hiểm, tránh can thiệp xâm nhập lần 2 nếu không đủ mẫu.
Kiểm tra tính trạng di căn (hạch, cơ quan khác).
Xác định tình trạng hạch thần kinh ruột ở trẻ em mắc bệnh phình đại tràng bẫm sinh (megacolon).

Hiện nay tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, kỹ thuật sinh thiết tức thì đã được áp dụng thường quy hỗ trợ trong quá trình phẫu thuật. Kỹ thuật này hữu ích trong phẫu thuật ung thư tuyến giáp, ung thư tuyến vú, ung thư buồng trứng và đánh giá rìa diện cắt trong ung thư ống tiêu hóa.

Tác giả bài viết: BS Nguyễn Trần Khánh - Khoa Giải Phẫu bệnh