Phục hồi chức năng trẻ bại não

Thứ hai - 26/05/2025 21:44

1. Bại não là gì?

Bại não là một thuật ngữ chung mô tả:
“Một nhóm các rối loạn vĩnh viễn về phát triển vận động và tư thế, gây ra các giới hạn về hoạt động do những rối loạn không tiến triển xảy ra trong não bào thai hoặc não ở trẻ nhỏ đang phát triển.
Các rối loạn vận động của bại não thường kèm theo những rối loạn về cảm giác, nhận thức, giao tiếp và hành vi, động kinh và các vấn đề cơ xương khớp thứ phát.”(Rosenbaum và cộng sự, 2007)

2. Các yếu tố nguy cơ
2.1. Yếu tố nguy cơ trước sinh

Yếu tố mẹ: Mẹ chậm phát triển tinh thần, suy giáp, nhiễm TORCH (nhiễm virus trong thai kỳ), nhiễm độc thai nghén, chảy máu trong thai kỳ, tiền sử ≥ 2 lần sảy thai, sinh nhiều lần.
Yếu tố thai: Thai chậm phát triển, rối loạn nhiễm sắc thể, đa thai,…

2.2. Yếu tố nguy cơ trong sinh

Sinh non (< 37 tuần)
Cân nặng khi sinh thấp (< 2.500gram)
Ngạt hoặc thiếu oxy não khi sinh
Chuyển dạ kéo dài, vỡ ối sớm, nhiễm trùng ối
Can thiệp sản khoa: Forcep, giác hút,…
Vàng da nhân ở trẻ sơ sinh

2.3. Yếu tố nguy cơ sau sinh

Chảy máu não – màng não ở trẻ sơ sinh
Nhiễm khuẩn thần kinh: Viêm não, viêm màng não
Thiếu oxy não do suy hô hấp nặng
Chấn thương sọ não
Xuất huyết, tắc mạch máu não, u não, não úng thủy

3. Phát hiện sớm và chẩn đoán trẻ bại não

3.1. Dấu hiệu phát hiện sớm

Tư thế cứng đờ hoặc mềm nhẽo
Dễ cáu kỉnh/ hay quấy khóc
Kiểm soát đầu kém
Mút yếu/ Lưỡi thè/ cắn chặt hàm/ khó bú
Phản xạ nguyên thủy kéo dài
Chậm phát triển các mốc vận động thô

3.2. Chẩn đoán bại não

Chẩn đoán bại não bao gồm:

Hỏi bệnh sử và xác định các yếu tố nguy cơ
Khám thần kinh
Lượng giá chức năng vận động

+ Khám thần kinh theo Hammersmith: dành cho trẻ từ 2 – 24 tháng, giúp phát hiện sớm dấu hiệu bại não
+ PGM (Prechtl’s general movement): đánh giá sớm ngay từ lúc 3 – 6 tháng tuổi
+ DAYC (Developmental Assessment of young children)

Chẩn đoán hình ảnh: 15 – 20% không thấy bất thường trên MRI sọ não
Chẩn đoán phân biệt: bao gồm các bệnh lý tiến triển

4. Phân loại

4.1. Dựa vào rối loạn vận động

4.1.1. Thể co cứng

- Rối loạn về chức năng vận động do tổn thương hệ thần kinh trung ương:

Tăng trương lực cơ ở các chi bị tổn thương
Giảm khả năng vận động riêng biệt tại từng khớp
Dấu hiệu tổn thương hệ tháp
Tăng phản xạ gân xương ở các chi tổn thương
Có các phản xạ nguyên thủy
Dinh dưỡng cơ: không có teo cơ, co rút tại các khớp
Cảm giác: có thể có rối loạn điều hòa cảm giác
Thần kinh sọ não: có thể bị liệt
Các dấu hiệu khác: đa động gân gót, co rút tại các khớp, cong vẹo cột sống, động kinh,…