Bệnh đậu mùa khỉ

Thứ hai - 12/09/2022 21:52

Bệnh đậu mùa khỉ

1. Bệnh đậu mùa khỉ là gì?

Bệnh đậu mùa khỉ (Monkey pox) không phải là bệnh mới. Bệnh được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 khi hai đợt bùng phát của một bệnh giống đậu mùa (Smallpox) xảy ra trên các đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu, do đó có tên là "bệnh đậu mùa khỉ".
Đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng gây dịch, do vi rút đậu mùa khỉ gây ra. Bệnh có nguồn gốc từ Châu Phi, lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch cơ thể, qua quan hệ tình dục, giọt bắn đường hô hấp, vật dụng của người bị nhiễm và lây truyền từ mẹ sang con. Bệnh có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong. Ngày 23/7/2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế đối với bệnh đậu mùa khỉ.

2. Đặc điểm dịch tễ học của bệnh đậu mùa khỉ
Đến ngày 15/8/2022, đã ghi nhận trên 35 nghìn ca mắc tại 92 quốc gia, trong đó có 12 trường hợp tử vong. Hiện, một số quốc gia gần với nước ta như Thái Lan, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản đã ghi nhận trường hợp bệnh xâm nhập.
Theo WHO, tỷ lệ tử vong khi mắc bệnh theo thống kê trước đây dao động từ 0-11% nói chung và cao hơn ở trẻ nhỏ. Theo CDC Hoa Kỳ, tỷ lệ tử vong của bệnh Đậu mùa khỉ liên quan đến nhóm vi rút Đậu mùa khỉ nhánh Tây Phi là 1%, và có thể cao hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch.
Đến ngày 21/8/2022, Việt Nam vẫn chưa ghi nhận trường hợp bệnh Đậu mùa khỉ. Tuy nhiên nguy cơ bệnh xâm nhập vào nước ta là hoàn toàn có thể do bệnh dịch đã ghi nhận ở nhiều quốc gia và đặc biệt là quốc gia lân cận Việt Nam như Thái Lan, Campuchia, Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản …

3. Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ
Thời gian ủ bệnh thường từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày. Biểu hiện triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần.
4. Phân biệt bệnh đậu mùa khỉ với bệnh đậu mùa, thủy đậu, tay chân miệng

5. Điều trị
- Thực hiện giám sát và cách ly ca bệnh nghi ngờ/ xác định.
- Điều trị triệu chứng là chủ yếu
- Đảm bảo dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải và hỗ trợ tâm lý
- sử dụng thuốc điều trị đặc hiệu ở những trường hợp nặng và cơ địa đặc biệt
- Theo dõi, phát hiện và xử trí kịp thời các tình trạng nặng, biến chứng của bệnh
6. Các biện pháp phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ
- Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh Đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.
- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay
- Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác, bao gồm cả quan hệ tình dục.
- Người đến các quốc gia/vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh Đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.
- Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.
- Nhân viên y tế chăm sóc, điều trị cho người bệnh nghi ngờ hoặc xác định mắc bệnh Đậu mùa khỉ cần sử dụng trang phục phòng hộ (PPE) thích hợp.

Tài liệu tham khảo:
1. Quyết định 2099/QĐ-BYT ngày 29/7/2022 của Bộ Y tế về việc ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người.
2. Quyết định 2265/QĐ-BYT ngày 22/8/2022 của Bộ Y tế về việc ban hành hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ.
3. https://www.moh.gov.vn/web/who-ban-bo-tinh-trang-khan-cap-y-te-toan-cau-ve-benh-au-mua-khi
4. https://suckhoedoisong.vn/benh-dau-mua-khi-cac-khuyen-cao-giam-nguy-co-lay-benh-169220726183842463.htm
5.https://dantri.com.vn/suc-khoe/theo-doi-trieu-chung-4-giai-doan-tu-nhe-den-nang-cua-benh-dau-mua-khi-20220727101539172.htm
6. https://thanhnien.vn/6-bien-phap-phong-benh-dau-mua-khi-ost1481599.html
7. https://vi.wikipedia.org/wiki/Bùng_phát_bệnh_đậu_mùa_khỉ_năm_2022
8. Thông tin về bệnh đậu mùa khỉ của WHO
(https:/lwww.who.intlnews-roomlquestions-and-answerslitem1monkeypox)

Từ khóa: đậu mùa