Những kiến thức cần biết về Adenovirus

Thứ tư - 28/09/2022 22:21

Theo thông tin từ bệnh viện Nhi Trung Ương, số ca bệnh Adenovirus dương tính phát hiện tại bệnh viện tăng cao. Từ đầu năm 2022 đến nay, tại đây đã tiếp nhận 1.406 ca bệnh, trong đó 811 trẻ phải nhập viện (chiếm gần 58%) với 7 ca tử vong.

Thực tế bệnh do Adenovirus xuất hiện quanh năm, nhưng đặc biệt phát triển mạnh vào thời điểm giao mùa xuân - hè hoặc thu - đông. Cùng tìm hiểu về Adenovirus để có cái nhìn đúng và chủ động hơn trong điều trị cũng như dự phòng bệnh.
1. Adenovirus là gì
Virus Adeno được phát hiện lần đầu vào năm 1953 từ mạch hạch hạnh nhân trong cơ thể người. Virus này thuộc họ Adenoviridae, được chia thành nhóm gây bệnh ở động vật có vú, bao gồm cả con người (Mastadenovirus) và nhóm gây bệnh ở chim (Aviadenovirus).
Adenovirus là những virus chứa ADN chuỗi kép, đường kính 70-90nm, hình đa giác đều, không có vỏ. Loại virus này ở người được chia thành 7 nhóm (A - G), 57 typ huyết thanh. Đặc biệt, không có miễn dịch chéo giữa các typ huyết thanh.

Virus Adeno rất cứng, tồn tại lâu trong môi trường, hàng tháng ở nhiệt độ phòng, -200°C sống được nhiều năm, bền vững trong khoảng pH 2-10. Với các chất dung môi hữu cơ như cồn, axeton, ete đều không diệt được virus. Virus chỉ mất độc lực và chết ở nhiệt độ 56°C trong 3-5 phút. Hoặc dưới tia cực tím hay cloramin, chất sát khuẩn tổng hợp thì virus dễ dàng bị tiêu diệt.
2. Adenovirus lây truyền như thế nào

- Tiếp xúc trực tiếp giữa người và người thông qua đường hô hấp.

- Lây nhiễm qua niêm mac do bơi lội hay nguồn nước dùng có dịch tiết từ mắt, mũi, phân của người bệnh.

- Tiếp xúc gián tiếp với vật dụng của người bệnh nhiễm virus Adeno.

- Lây nhiễm qua nước bọt như những hạt thông qua đường hô hấp.

3. Adenovirus gây bệnh như thế nào?
Virus Adeno có thể gây bệnh ở mọi đối tượng và mọi lứa tuổi (trẻ em hay gặp ở độ tuổi từ 6 tháng - 5 tuổi). Trong đó: trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh nền,… những người có hệ miễn dịch kém có nguy cơ cao nhiễm virus này.
Thời gian ủ bệnh từ 8-12 ngày.
Bệnh lây truyền từ cuối thời kỳ ủ bệnh và kéo dài đến 14 ngày sau khi phát hiện bệnh hoặc có thể lâu hơn khi có thể vẫn còn đào thải adenovirus ra ngoài.
Virus Adeno có khả năng gây bệnh ở nhiều cơ quan trong cơ thể con người như đường hô hấp, tiêu hóa, mắt…Trong số nhóm virus gây bệnh, Adenovirus nhóm B có khả năng gây bệnh nhiều, thường gặp nhất. Sau khi gây bệnh, virus có thể tồn tại nhiều năm tại hạch hạnh nhân.
Trẻ nhiễm Adenovirus thường có các biểu hiện: sốt cao, ho, khò khè, viêm kết mạc mắt, rối loạn tiêu hóa. Bệnh có thể tự khỏi nhưng một số trẻ có khả năng diễn biến nặng với suy hô hấp, nhiễm khuẩn huyết, suy đa tạng…

Một số bệnh lý do Adenovirus gây ra bao gồm:

Viêm đường hô hấp: Viêm họng cấp, viêm đường hô hấp cấp, viêm phổi… Trong đó viêm phổi do Adenovirus chiếm 10% các trường hợp viêm phổi trẻ em, có những biến chứng nguy hiểm và có thể gây tử vong với tỷ lệ 8-10%.
Viêm kết mạc mắt.
Viêm dạ dày ruột: Adenovirus là nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ nhỏ đứng thứ 2 sau Rotavirus.
Các bệnh khác: viêm bàng quang chảy máu, viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim, viêm tai giữa…thường ít gặp hơn.

4. Các biện pháp điều trị khi trẻ nhiễm Adenovirus

Khi trẻ có biểu hiện nghi ngờ nhiễm Adenvirus sẽ được làm các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán như: xét nghiệm máu, Xquang ngực và có thể xét nghiệm xác định căn nguyên bằng test nhanh (phân) và kỹ thuật Realtime PCR (dịch tỵ hầu).
Chẩn đoán cận lâm sàng nhiễm Adenovirus ít khi ảnh hưởng đến xử trí và điều trị bệnh.
Hiện tại chưa có chỉ định dùng các thuốc kháng virus trong điều trị nhiễm Adenovirus. Vì vậy các biện pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và chăm sóc nâng đỡ.

Trẻ được cách ly tại phòng bệnh riêng
Hỗ trợ hô hấp (thở oxy hoặc thở máy) khi cần.
Dùng kháng sinh trong trường hợp bị viêm phổi bội nhiễm
Điều trị triệu chứng: hạ sốt, bù nước điện giải, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và theo dõi sát diễn biến bệnh.

5. Dự phòng như thế nào?
Hiện nay vaccine phòng ngừa virus Adeno chỉ được dùng cho quân nhân. Đó là nhóm Vaccine chứa Adenovirus sống type 4 và 7 thường được dùng theo đường uống.
Vì vậy, các bậc phụ huynh cần lưu ý để phòng bệnh Adenovirus cho trẻ với các biện pháp sau:

Cho trẻ bú sớm ngay sau sinh và bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, bú kéo dài đến 2 tuổi.
Chế độ ăn dặm của trẻ hợp lý, đủ các thành phần dinh dưỡng.
Giữ gìn môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thoáng mát, không có khói bụi, khói thuốc lá. Luôn đảm bảo nguồn nước sạch dùng cho sinh hoạt.
Vệ sinh mũi họng cho trẻ thường xuyên: nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý, trẻ lớn hơn có thể cho súc miệng họng bằng nước muối sinh lý.
Vệ sinh thân thể, rửa tay thường xuyên, cho trẻ mặc quần áo phù hợp với nhiệt độ môi trường, tránh để trẻ nhiễm lạnh
Đeo khẩu trang khi trẻ ra ngoài, tránh tiếp xúc với nguồn bệnh.
Tiêm phòng vaccine đầy đủ, đúng lịch theo chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia
Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường, đặc biệt về hô hấp, bố mẹ cần đưa trẻ đi khám để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Cherry JD (2014). Adenoviruses. Text-book of pediatric infectious diseases, 7th ed, WB Saunders. Philadelphia, 1888 – 1911
Phyllis Flomenberg, Tsoline Kojaoghlanian (2017), Pathogenesis, epidemiology, and clinical manifestations of adenovirus infection, Uptodate.
Phùng Thị Bích Thủy (2018), Xác định tỷ lệ nhiễm adenovirus bằng kỹ thuật realtime PCR và một số đặc điểm dịch tễ ở trẻ em điều trị tại Bệnh viện Nhi trung ương. Tạp chí nghiên cứu y học