Điều trị đau vai gáy bằng phương pháp phục hồi chức năng

Thứ ba - 11/03/2025 03:57

Đau vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng, gây đau đớn và hạn chế vận động khi quay cổ hay quay đầu. Không chỉ khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó chịu mà đau cổ vai gáy cảnh báo nhiều bệnh xương khớp nguy hiểm như thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, gai cột sống… gây chèn ép rễ thần kinh cột sống.

1. Nguyên nhân đau cổ vai gáy

Nguyên nhân gây nên đau mỏi cổ, vai gáy được chia ra thành 3 nhóm: Nguyên nhân cơ học, nguyên nhân bệnh lý và nguyên nhân khác.

Nguyên nhân cơ học

Sinh hoạt sai tư thế: Ngồi làm việc trước màn hình máy tính quá lâu, cúi gập cổ trong trong gian dài, dựa đầu vào ghế, nằm nghiêng và co quắp… có thể ảnh hưởng đến quá trình cung cấp oxy và máu cho các cơ vùng cổ vai gáy, từ đó dẫn tới đau nhức và cứng các vị trí trên.
Thói quen sinh hoạt không tốt: Ngồi lâu trước quạt, máy lạnh; thói quen tắm đêm; dầm mưa dãi nắng thường xuyên sẽ làm rối loạn hệ thần kinh điều khiển cảm giác và hoạt động của các bó cơ vùng vai gáy.
Tập luyện quá sức: Nếu bạn tập luyện với cường độ cao, có tư thế tập không đúng hay không khởi động trước khi tập sẽ làm mỏi phần vai gáy, lâu dần gây nên những cơn đau.
Đặc thù công việc: Những công việc phải ngồi hoặc đứng quá lâu khiến máu khó lưu thông tại vùng cổ, bả vai và dẫn đến đau mỏi.
Chấn thương mô mềm: Đau vai gáy có thể xuất phát từ tình trạng tổn thương mô mềm. Mô mềm bao gồm cơ, gân và dây chằng. Khi chấn thương mô mềm xảy ra, có thể dẫn tới nhiều cơn đau nhức, bao gồm cứng cổ, đau đầu và co thắt cơ bắp.
Chấn thương cổ đột ngột (Whiplash): Đây là hiện tượng rách cơ, gân và dây chằng ở cổ do cử động cổ đột ngột. Các triệu chứng đặc trưng bao gồm đau và cứng cổ, đau đầu, chóng mặt hoặc mờ mắt.

Nguyên nhân bệnh lý:

Rối loạn chức năng thần kinh: Các dây thần kinh vùng vai gáy bị kéo giãn, hoặc kéo căng quá mức có thể gây ra sự rối loạn chức năng dây thần kinh khu vực này. Đây cũng là nguyên nhân thường gặp gây ra các cơn đau mỏi vai gáy.
Thoái hóa cột sống cổ: Các gai xương xuất hiện trên cột sống cổ gây chèn ép dây thần kinh điều khiển cảm nhận phần cổ, vai, gáy. Người bệnh sẽ cảm thấy đau mỏi, cứng cổ khi mới ngủ dậy. Đối tượng dễ mắc bệnh này là nhóm độ tuổi trên 40.
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ: Các bao xơ đĩa đệm ở cột sống cổ yếu đi khiến nhân nhầy thoát ra ngoài, đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí trên đốt sống, chèn ép rễ thần kinh xung quanh gây đau mỏi vai gáy.
Viêm bao khớp vai: Do chấn thương hoặc tai nạn, khớp vai có thể bị viêm gây đau và hạn chế vận động vùng cổ và vai.
Ung thư: Một số trường hợp, đau cổ vai gáy dai dẳng là triệu chứng của ung thư đầu hoặc cổ. Khoảng 75% ung thư đầu và cổ xảy ra, do lạm dụng quá nhiều rượu bia và thuốc lá. Ngoài ra, đau vai gáy còn cảnh báo dấu hiệu mắc bệnh ung thư phổi.

Nguyên nhân đau vai gáy khác: Tuổi tác, thời tiết, nhiễm lạnh, chế độ ăn uống thiếu chất.

2. Triệu chứng đau mỏi cổ vai gáy thường gặp

Cơn đau thường xuất hiện sau khi ngủ dậy hoặc sau khi làm việc nặng, ngồi quá lâu trên bàn làm việc với cùng 1 tư thế. Mức độ đau sẽ càng tăng khi người bệnh đi đứng, ngồi lâu, ho, hắt hơi, vận động cổ hay khi thời tiết thay đổi. Khi nghỉ ngơi thì cơn đau sẽ giảm xuống. Cơn đau từ bả vai lan xuống cánh tay (một hoặc hai bên) khiến vai và tay luôn bị tê mỏi, nặng nề, khó vận động.
Khi sờ vào vùng bả vai, cánh tay sẽ thấy tê cứng (biểu hiện của tăng cảm giác). Đôi khi chỉ đi lại nhẹ nhàng cũng làm vùng cổ, vai gáy đau. Nằm ngủ nghiêng về một bên sẽ gây đau. Tùy trường hợp, người bệnh có thể xuất hiện thêm các triệu chứng chóng mặt, ù tai, hoa mắt…
3. Nguyên tắc phục hồi
Nguyên tắc chung là điều trị càng sớm càng tốt để ngăn chặn bệnh tiến triển. Khi bệnh đã tiến tiển đến giai đoạn sau, cần điều trị bằng nhiều biện pháp kết hợp thành từng đợt, làm giảm đau, ngăn ngừa cứng khớp vai và bảo vệ chức năng bàn tay.
Giai đoạn cấp tính: Giữ vai gáy ở trạng thái nghỉ ngơi. Uống thuốc giảm đau kết hợp với chườm lạnh.
Giai đoạn bán cấp mạn tính: Tiếp tục các biện pháp tăng cường tuần hoàn.
4. Tập vật lý trị liệu
Tập phục hồi chức năng nhằm mục đích làm giảm đau, ngăn ngừa cứng khớp cổ, vai, đồng thời bảo vệ chức năng của vai gáy.
Giai đoạn cấp tính: Người bệnh nghỉ ngơi tại giường, nằm giường cứng đầu thấp gối mỏng, khuỷu tay kê gối mỏng. Thực hiện kỹ thuật xoa bóp vùng cơ co thắt. Đồng thời, vận động nhẹ nhàng vùng cổ và vai khuỷu bàn tay.
Giai đoạn bán cấp và mạn tính: Sử dụng nhiệt trị liệu; tia hồng ngoại hay sóng ngắn để làm giảm đau, ngăn ngừa cứng khớp cổ, vai. Vận động có trợ giúp cột sống cổ, khớp vai.
Vận động trị liệu cần bắt đầu ngay sau khi người bạn qua khỏi giai đoạn cấp tính với các cử động nhẹ nhàng và tăng dần giới hạn vận động mà người bệnh chịu đựng được. Đây là bước trị liệu quan trọng nhất, nhưng phải tránh luyện tập quá sức chịu đựng đau của bản thân.
5. Những phương pháp vật lý trị liệu cổ vai gáy
Phương pháp Vật lý trị liệu cổ vai gáy bằng các tác nhân vật lý bao gồm:
Kỹ thuật xoa bóp: Xoa bóp giúp thư giãn các cơ, hỗ trợ giảm đau và cải thiện tình trạng cứng khớp.
Điện xung trị liệu: Phương pháp này sẽ sử dụng dòng điện đi qua dây dẫn, đến vùng tổn thương để làm giảm triệu chứng sưng đau. Giúp cải thiện triệu chứng đau nhức cổ vai gáy.
Siêu âm: Người bệnh sẽ được thoa một loại gel lên vùng bị đau hoặc sưng tấy, sau đó dùng thiết bị cầm tay massage nhẹ nhàng để truyền sóng âm năng lượng cao vào các mô. Trong quá trình thực hiện, người bệnh sẽ cảm thấy ấm nhẹ, thư giãn cơ bắp và giảm đau.
Máy kéo cột sống cổ: Phương pháp này sẽ tiến hành kéo giãn cột sống bằng máy dựa trên nguyên lý cơ học, có điều chỉnh kéo, chế độ,‎ thời gian theo yêu cầu lên cột sống.‎ Mục đích chính là giảm đau, thư giãn cơ, điều chỉnh rối loạn trong một số bệnh về cột sống.
Phương pháp Vận động trị liệu
Vận động trị liệu là phương pháp điều trị yêu cầu người bệnh tự vận động cơ thể thông qua các bài tập và động tác kéo giãn. Mục tiêu chính là cải thiện sức mạnh, tính linh hoạt của các cơ vùng cổ vai gáy, giúp làm giảm triệu chứng đau nhức, duy trì tư thế tốt và giảm căng thẳng cho cột sống. Cụ thể bao gồm:
Bài tập kéo giãn cổ: Kéo giãn các cơ bám trực tiếp hay lân cận cột sống cổ.

Bài tập tăng cường sức mạnh: Giúp tăng cường sức mạnh, cải thiện chức năng cơ cổ lưng, hỗ trợ cột sống, góp phần cải thiện tư thế, giảm đau.
Tập thể dục nhịp điệu: Tập thể dục nhịp điệu có tác dụng tăng cường lưu lượng máu và nhịp thở của tim, phổi trong suốt thời gian tập luyện.
Các bài tập vận động trị liệu có thể được chỉ định kết hợp hoặc thực hiện vào các giai đoạn khác nhau trong kế hoạch điều trị, tùy thuộc từng trường hợp.
6. Cần lưu ý gì khi lựa chọn vật lý trị liệu chữa đau cổ vai gáy ?
Dưới đây là hai lưu ý quan trọng người bệnh cần cân nhắc khi điều trị vật lý trị liệu cổ vai gáy:
Thứ nhất, kiên trì theo hết liệu trình, không ngưng điều trị giữa chừng trừ trường hợp được bác sĩ chỉ định.
Thứ hai, chọn địa chỉ điều trị uy tín để đạt hiệu quả cải thiện như mong đợi. Tránh tình trạng cơn đau trở nên nghiêm trọng, gây tổn thương khớp, mô mềm hoặc tốn thêm nhiều thời gian, công sức

Tác giả bài viết: Bác sĩ Võ Tùng Lâm - Phụ trách Khoa Phục hồi chức năng